مزایای تغذیه از راه شیر مادر
* شیر مادر همواره مقدار آب و مواد مغذی را به اندازه کافی دارد.
* تا سه ماه اول بدو تولد، سلول ها و آنتی بادی های موجود در شیر مادر از نوزاد در برابر ابتلا به بیماری های عفونی محافظت می کند.
* چون شیر مادر استریل است بنابراین احتمال کمتری وجود دارد که نوزاد به ورم معده و روده مبتلا شود.
* نوزاد را در برابر ابتلا به اگزما، آسم و دیگر بیماری های آلرژی زا محافظت می کند.
* خطر ابتلا به دیابت در دوران کودکی ممکن است بسیار کاهش یابد.
* بعید است که نوزاد بیش از اندازه شیر بخورد زیرا مواد مغذی شیر مادر بر اساس نیاز نوزاد است.
* کیفیت شیر مادر بر اساس نیاز نوزاد است؛ چربی و پروتئین زیاد و لاکتوز کمی دارد.
* از طریق شیر مادر آهن بسیار زیادی جذب می شود.
* احتمالاً کمتر نیاز به آروغ زدن دارد.
* مدفوع او کمتر بو می دهد. شیری که او از معده به دهان خود بالا می آورد نیز کمتر بوی نامطبوع می دهد.
* لازم نیست سینه خود را بیرون آورید، به ویژه در هوای سرد و در مقابل جمع و مکان های عمومی.
* شیر از سینه شما چکه نمی کند و لباس شما لکه دار نمی شود.
* نوک سینه شما زخم و دردناک نمی شود.
مزایای تغذیه از راه شیشه
* تامین شیر نوزاد تحت تاثیر سلامت جسمی شما، تغذیه و دلواپسی های شما نخواهد بود.تغذیه نوزاد
* هر نوع دارویی که ممکن است شما مصرف کنید بر روی شیر او تاثیر نمی گذارد.
* شما دقیقاً می دانید که چقدر شیر به او داده اید.
* احتمال ندارد که کم شیر بخورد.
* در عین حال که شیر مادر برتری هایی دارد اما شیر خشک از نظر آهن ویتامین K غنی تر است (ویتامین K برای لخته شدن خون به طور طبیعی مورد نیاز است).
* اگر شما بیشتر از طریق سبزیجات تغذیه می کنید احتمال کمتری وجود دارد که نوزاد شما دچار کمبود ویتامین B12 شود.
مزایای شیر دادن از سینه در وضع جسمانی و سلامت شما
* شیر دادن به نوزاد به منقبض شدن رحم شما کمک می کند.
* کالری بیشتری مصرف می کنید که به شما کمک می کند تا به شکل و اندازه و سایز قبل از دوران بارداری برگردید.
* عمل شیر دادن غده هیپووز را تحریک می کند تا پرولاکتین تولید کند که از تخمک گذاری جلوگیری می کند. عمل شیر دادن می تواند به عنوان یک عامل جلوگیری از بارداری عمل کند، اگرچه بعید به نظر می رسد که صددرصد موثر واقع شود.
* عمل شیر دادن موجب کاهش وزن شما شده و اندام را متناسب می کند.
* هر زنی از شیر دادن به نوزاد لذت می برد.
* خطر ابتدا به سرطان سینه از طریق شیر دادن به نوزاد کاهش می یابد.
* شیر دادن به نوزاد از سینه مادر می تواند تجربه خوشایندی باشد.
راحتی و آسایش
* وسایل خاصی لازم نیست و زمانی صرف آماده کردن شیر نخواهد شد.
* شیر شما قبلاً استریل شده و دمای آن مناسب است و هر زمان که نوزاد گرسنه باشد حتی شب هنگام هم آن آماده خواهد بود.
* از شیر خشک ارزان تر است.
* اگر از ابتدا شیر خود را به نوزاد داده اید، باز هم می توانید تصمیم خود را عوض کنید و با شیشه به او شیر بدهید.
* شخص دیگری نیز می تواند شیشه شیر را آماده کند.
* اگر بخواهید سر کار بروید و یا این که شب را راحت بخوابید، شخص دیگری می تواند به نوزادتان شیر بدهد.
* شیر دادن با شیشه همیشه هم به این آسانی نست که تصور می کنیم.
* شاید بتوان شیر دادن با شیشه را متوقف کرد و از سینه مادر به او شیر داد اما این کار بسیار دشواری خواهد بود.
برقراری ارتباط
* می توانید نوزاد را در آغوش بگیرید و او را نزدیک خود نگه دارید.
* هنوز هم می توانید با او ارتباط برقرار کنید.
* افرد دیگری نیز می توانند با نوزاد ارتباط برقرار کنند و در مراقبت از او دخالت داشته باشد.
* خواهر یا برادر بزرگ تر او ممکن است کمتر حسودی کند.
* شما و نوزادتان تماس بیشتری با هم خواهید داشت.
* نزدیکی و صمیمیت شما با نوزادتان بیشتر می شود و برقراری ارتباط و پیوند محبت آمیز با او را توسعه می دهد.
تغذیه از شیر مادر
نکات مهم در مورد بازگشت به کار و شیردادن نوزاد
دلیلی وجود ندارد که از سینه خود به نوزاد شیر ندهید، اما این که شیر دادن را تا کی ادامه دهید تا حد زیادی بستگی به کار شما و برنامه مراقبت از نوزادتان دارد. اگر از نوزاد شما در مهد کودک یا بخش مراقبت از نوزادان در محل کار شما مراقبت می شود، این کار آسان تر خواهد بود. اگر به عنوان مادر شیرده سر کار بروید، احساس خستگی زیادی خواهید کرد، اما به هر حال اگر قصد شیر دادن به او را داشته باشید باز هم خسته خواهید شد اما پس از بازگشت از سر کار روزانه، شیر دادن به نوزاد می تواند به عنوان جایزه ای برای هر دوی شما تلقی شود. حتی اگر پس از گذشت چند هفته با شیشه به او شیر بدهید باز هم شروع خوبی برای نوزادتان خواهد بود.
بزرگ بودن سینه ممکن است موجب مسدود کردن سوراخ بینی نوزاد شود. این که در یک زمان هم شیر بخورد و هم نفس بکشد کار دشواری برای او خواهد بود. هر چند که او خیلی کوچک است، اما بعید است که خفه شود گرچه ممکن است شیر خوردن را برای مدتی متوقف کند. سعی کنید سینه را با دست خود جابه جا کنید. شما می توانید با دست روی سینه خود در مقابل سوراخ بینی نوزاد را به طرف پایین فشار دهید تا فضای بیشتری برای تنفس نوزاد وجود داشته باشد.
طی چند روز اول پس از زایمان شما فقط مایع زرد رنگی بنام آغوز خواهید داشت. اگرچه آبکی است اما غنی از پروتئین و مواد معدنی است این چربی کمی دارد و برای نوزاد بسیار حائز اهمیت می باشد. بعضی از پروتئین ها آنتی بادی هایی هستند که سیستم ایمنی نوزاد پس از بلوغ نمی تواند آن ها را بسازد. آغوز همچنین سلول های ایمنی و دفاعی دارد که به نام لنفوسیت ها معروف هستند که در روده نوزاد کلونی تشکیل می دهند و از نوزاد در برابر عفونت ها و حساسیت ها محافظت می کند. در بسیاری از زنان در اواخر بارداری آغوز از سینه آن ها بر روی سوتین ترشح می شود. بدن شما به ساختن آغوز ادامه می دهد تا این که شیر (سه چهار روز بعد) خارج شود.
اندازه سینه هیچ ارتباطی به میزان شیری که غده های داخل آن ترشح می کنند، ندارد. البته نظریات عکس این مطلب هم گاهی توسط متخصصان بهداشت ارائه شده است که این نظریات صحیح نمی باشند و بی نتیجه هستند. بعضی از زنانی که سینه های کوچک دارند در شیر دادن موفق نیستند اما بعضی از زنانی هم که سینه های بزرگ دارند باز هم در شیر دادن موفق نیستند. تفاوت در این است که نظریات غلط و غیر مفید می تواند موجب شود که زنی که سینه های کوچک دارد احساس عدم توانایی و کفایت در شیر دادن را داشته باشد و تلاش او هم در شیر دادن به خاطر وجود نگرانی و تشویش درباره این فرآیند به طور کلی ممکن است به ثمر نرسد.
شما می توانید شیر دادن به نوزاد را تا چند روز به تاخیر بیندازید اما بدانید که نوزادتان را از فوائد آغوز محروم خواهید کرد. اگر بعد از گذشت مدت زمان طولانی بخواهید به نوزادتان شیر بدهید انجام این کار برای شما بسیار دشوار خواهد شد. اگر نوزاد سینه شما را نگیرد، ممکن است لازم باشد شیرتان را بدوشید. اگر قصد دارید از سینه خود به نوزاد شیر بدهید، موضوع را با پرستار در میان بگذارید تا بدون اجازه شما با شیشه به نوزاد ندهد. ممکن است بتوانید به نوزادی که با شیشه شیر می خورد شیر مادر بدهید، اما انجام این کار بسیار دشوار است.
• شیر مادر آبکی تر از شیر خشک است اما بسیار غنی است
شیر مادر در زمان های مختلف از نظر ترکیب تغییر می کند. «پیش شیر» از مجاری پشت نوک سینه جاری می شود و در نخستین شیر دادن تولید می شود. چربی کمی دارد، تا حدودی آبکی است و تشنگی نوزاد را برطرف می کند. «پس شیر» از نظر کالری غنی تر است و چربی بیشتری دارد.
طریقه شیر دادن به نوزاد
راحت باشید و صحیح بنشینید. چرا که ممکن است برای مدتی به همین حالت باشید. روی صندلی، کاناپه یا یک تخت خواب بنشینید و مدت ۴۰ دقیقه یا بیشتر کنار او قرار بگیرد. در مراحل اولیه شما زمان لازم دارید تا حالت شیر دادن را ایجاد کنید. حواس و توجهتان به نوزاد باشد و از وقفه هایی که در حین شیر خوردن به وجود می آید، غفلت نکنید.
حالت خوابیده
بر روی پهلو روی یک کاناپه یا تخت خواب دراز بکشید دست خود را زیر سرتان قرار دهید یا روی بالش دراز بکشید. نوزاد را کنار خود طوری بخوابانید که صورت او روبه روی شما باشد و به راحتی بتواند از سینه شما شیر بخورد.
نشسته بر روی یک صندلی
روی صندلی بنشینید، پشتتان را محکم نگه دارید و زیردست خود بالشتک بگذارید. سر نوزاد را به خود نزدیک کنید و به همین ترتیب سینه خود را نیز به او نزدیک کنید. نه فقط سر او بلکه تمام بدن او باید به طرف شما باشد.
نحوه شیر دادن به دو قلوها
از آن جایی که عمل شیر دادن به صورت عرضه و تقاضا است بنابراین شیر دادن به دو قلوها (یا حتی سه قلوها) نیز امکان پذیر خواهد بود. اما شیر دادن به بیشتر از یک نوزاد زمان بیشتری می برد و خسته کننده است. ابتدا راحت بنشینید. یک بالش ۷ شکل یا مثلثی شکل زیر نوزادها قرار دهید که می تواند به صورت نیروی کمکی عمل کند، همان طور که فرد دیگری می تواند در این کار به شما کمک کند. در روزهای نخست لازم است کسی در کنار شما باشد تا هنگامی که نوزاد شیر خورد او را از سینه شما جدا کند. بعضی از مادران هر سینه را برای هر یک از نوزادان در نظر می گیرند، اما ممکن است یکی از آن دو نسبت به دیگری سخت تر مک بزند و شیر کمتری بخورد. شما می توانید در زمان بعدی شیردادن جای نوزادها را با هم عوض کنید، اما این عمل هنگامی موفقیت آمیز خواهد بود که بار اول شیر دادن به خوبی انجام گرفته باشد.
۱. نوزادها را به پشت بخوابانید و هر یک از دست های خود را زیر آن ها قرار دهید.
۲. بالش هایی را زیر هر یک از نوزادها قرار دهید تا آن ها را صاف نگه دارد یا این که تکیه گاه دیگری نیز برای زیر سر آن ها در نظر بگیرید.
اولین روزهای شیردهی به نوزاد
هرگاه نوزاد گرسنه است باید او را به طرف سینه تان ببرید. در آغاز این حالت نامنظم خواهد بود اما کم کم به آن عادت می کنید و منظم می شود. فایده این حالت این است که عمل مکیدن نوزاد موجب افزایش تولید شیر می شود و هرگاه او شیر نیاز داشته باشد غذا برای او آماده است. نوزادانی که از نظر وزن و اندازه متوسط هستند تا قبل از ۶ هفته اول بدو تولد حداقل ۸بار در طی ۲۴ ساعت شیر می خورند. البته ۱ یا ۲ بار هم در طول شب شیر می خورند.
نوزادان حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه وقت صرف شیر خوردن از هر سینه می کنند. بعضی نوزادان زمان بیشتری را می گذرانند اما در تمام این مدت مک نمی زنند. این که مقدار و مدت شیر خوردن را در اختیار نوزاد بگذارید بهترین شیوه است اگرچه ممکن است کار دشوار و آزاردهنده ای باشد. سینه های شما برای این که شیر مورد نیاز نوزاد را تامین کنند نیاز به مک زدن دارند. در هر بار شیر دادن بهتر است از هر دو سینه به او شیر بدهید اما اگر نوزاد به طور طبیعی از یک طرف بیشتر از طرف دیگر شیر می خورد، برای بار بعد از سینه دیگر به او شیر بدهید تا از پیش آمدن حالت نامتعادل برای شما جلوگیری شود.
قرار دادن صحیح سینه در دهان نوزاد
نوزاد شما باید بلافاصله سینه را بگیرد. مطمئن شوید که تمام نوک سینه و قسمتی از اطراف آن داخل دهان او باشد. اگر به طرز مناسبی سینه را نگیرد، نمی تواند شیر را بیرون بکشد و موجب زخم شدن نوک سینه شما می شود. یک انگشت خود را داخل دهان نوزاد ببرید و دهان او را از این طریق باز کنید و سپس عمل شیر دادن را بار دیگر امتحان کنید.
شیر دادن موجب انقباض و جمع شدن رحم می شود که در سزارین بیشتر از زایمان طبیعی حائز اهمیت است.
اگر نوزاد در حین شیر خوردن به خواب رود نباید او را مجبور کنید بیدار بماند تا شیرش را بخورد. مگر در صورتی که نوزاد بیمار یا نارس است که در این صورت او را تشویق به مک زدن سینه خود کنید.
برای این که بخواهید، به نوزاد شیر بدهید او را از خواب بیدار نکنید.
درصورت تغذیه نوزاد با شیر مادر، نباید به نوزاد آب بدهید، مگر در موارد استثناء که مریض باشد یا تب داشته باشد. اگر با شیشه به نوزاد آب بدهید ممکن است به پستانک سر شیشه عادت کند که البته اگر بعداً نخواهید با شیشه به او شیر بدهید شاید راحت تر باشد.
اکثر نوزادان به آروغ زدن نیاز دارند اما همه آن ها این گونه نیستند. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند نسبت به نوزادانی که با شیشه شیر می خورند نیاز کمتری به انجام این عمل دارند.
اگر نوزاد گرسنه به جای گرفتن نوک سینه داد و فریاد راه بیندازد غیرطبیعی و غیرعادی نیست. بعضی از علت های ممکن این حالت عبارتند از:
* سینه های شما آن قدر پر از شیر شده باشند که نوزاد نتواند به طرز مناسب به آن بچسبد و مک بزند.
* ممکن است دهان نوزاد برفک داشته باشد.
* ممکن است چیزی خورده باشید که مطابق میل و ذائقه نوزاد نباشد.
* نوزاد ممکن است از عطر وسایل آرایشی که شما استفاده کرده اید، متنفر باشد.
* ممکن است نوزاد بیمار باشد، مثلاً عفونت گوش داشته باشد این که سرما خورده باشد و راه تنفس او مسدود شده باشد.
* اگر گاهی با شیشه به او شیر بدهید دیگر او دوست ندارد تلاش کند تا از سینه شما شیر بخورد.
* ممکن است به شدت گرسنه باشد که توان شیر خوردن نداشته باشد.
راه حل های شیردهی به نوزاد
* اول این که آرام، راحت و با حوصله باشید.
– شیر دادن به معنای مبارزه نیست و ناراحت شدن هیچ کمکی به شما نخواهد کرد چرا که نوزاد شما هم ناراحت خواهد شد.
* اگر سینه های شما پر از شیر هستند، آن ها را در یک ظرف آب گرم قرار دهید و یک حوله مرطوب روی آن ها بگذارید. یا با کمک دست یا یک شیردوش مقداری از شیر آن را بدوشید.
* دهان نوزاد را از لحاظ داشتن برفک بررسی کنید. برفک به صورت لکه های سفید رنگ روی کام می باشد. زبان هم ممکن است قرمز به نظر رسد اگر این علایم را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.
* در محل آرامی به او شیر بدهید و از افرادی که اطراف شما هستند بخواهید که در کارتان وقفه ایجاد نکنند.
* حالت شیر دادن تان را تغییر دهید، مثلاً بالش زیر دست خود بگذارید.
* بگذارید ابتدا نوزاد انگشت دست شما را مک بزند.
* سعی کنید در ابتدا چند قطره شیر (یا آغوز) با دست خود روی لب او بریزید.
* نوزاد را با زور مجبور به شیر خوردن نکنید یا سعی نکنید او را در پتو بپیچید تا به او شیر بدهید.
* مطمئن شوید که او در حالت مناسبی برای شیر خوردن قرار گرفته و راه تنفسی او مسدود نشده است.
* اگر هنوز هم سینه را نمی گیرد، ۳۰ دقیقه بعد دوباره امتحان کنید. اگر راه حلی را انتخاب کردید. توجه داشته باشید که چگونه موفق عمل کرده یا اگر نقصی داشته برای دفعه بعد آن نقص را برطرف کنید. اگر نمی دانید چرا نوزادتان نگران و مضطرب شده است، مطمئن باشید که او صبر و تحمل برای شیر خوردن را از دست داده است. اگر هیچ یک از این راه حل ها موثر واقع نشدند باید با پزشک مشورت کنید، درست مانند موقعی که نوزادتان بیمار است.
باید بگذارید تا هر وقت نوزادتان گرسنه است شیر بخورد. تولید شیر بر اساس عرضه و تقاضا عمل می کند. چون نوزادان بزرگ تر به مواد غذایی بیشتری نیاز دارند بنابراین یک نوزاد سنگین وزن نسبت به یک نوزاد کم وزن به دفعات بیشتر و مقدار بیشتری شیر خواهد خورد. باید وعده هایی غذایی تان را در طول روز منظم باشد.
برای مصرف هر نوع دارو با پزشک مشورت کنید. هر دارویی که می خواهید مصرف کنید باید تعادل میان مضرات و فواید آن مورد بررسی قرار گیرد. که در این صورت می توانید داروی دیگری را انتخاب کنید یا در حین مصرف دارو با شیشه به نوزاد شیر بدهید.
برای ازدیاد شیر بهترین توصیه استراحت زیاد است تا به بدن خود فرصت دهید تا شیر بیشتری تولید کند. مطمئن شوید که خوب غذا می خورید، مایعات زیادی می نوشید و به نوزادتان هر موقع که او بخواهد، شیر می دهید.
عوارض مربوط به شیر دادن از سینه مادر به نوزاد
جوش های قرمز رنگ نوک سینه در هفته های اول بدو تولد امری عادی تلقی می شود. اما اگر این جوش ها بزرگ و دردناک بودند، به ماما یا مراقب بهداشت مراجعه کنید.
بسیاری از زنان در آغاز شیردهی دردهای لحظه ای را تجربه می کنند. این درد به خاطر پر شدن ناگهانی مجاری شیر است. همان طور که شیردهی را ادامه دهید، این درد هم برطرف خواهد شد. اما اگر ادامه دار بود، باید کنترل کنید که سینه هایتان قرمز و ملتهب به نظر نمی آیند. اگر این گونه بود موضوع را با ماما، مراقب بهداشت یا پزشک در میان بگذارید.
اگر در نوک سینه ام شکاف و ترک دردناکی ایجاد شده است، شیر دادن را از آن زمان تا ۲۴ ساعت بعد متوقف کنید و در عوض با شیشه به نوزاد خود شیر بدهید و شیرتان را بدوشید و از رگ کردن سینه تان جلوگیری کنید. هنگامی که نوک سینه کمی بهتر شد باز هم به نوزاد از سینه خود شیر بدهید، اما مدت زمان هر بار شیر دادن را کوتاه کنید و به دفعات مکرر به او شیر بدهید. اگر این ترک خیلی زود خوب نشد، به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است به مصرف آنتی بیوتیک نیاز داشته باشید.
شیر دادن هم با سینه مادر و هم با شیشه
اگر بخواهید می توانید مدتی از نوزادتان دور باشید. برای این که بتوانید این کار را به طور موفقیت آمیز انجام دهید بهتر است هنگامی که ذخیره شیرتان بسیار زیاد است به طور منظم به او شیر بدهید. صبح زود زمان مناسبی است اما زمان دیگری هم می تواند مفید باشد که البته به برنامه امور روزمره و شیوه زندگی شما دارد. هنگامی که این کار به خوبی انجام شد و پیش رفت، می توانید شیر دادن به هر دو صورت را آغاز کنید. البته برای شروع چنین تلاشی باید آماده شوید. اگر می خواهید نوزاد را با شیشه شیر آشنا کنید این کار را دو تا چهار هفته پس از زایمان انجام دهید. اگر زودتر این کار را انجام دهید نوزاد فرق بین پستانک سر شیشه و نوک پستان را متوجه نخواهد شد. اگر خیلی دیرتر این کار را انجام دهید به سینه عادت می کند و شیشه شیر را قبول نخواهد کرد و حتی اگر شیر مادر در شیشه ریخته شده باشد.
اگر می خواهید با شیر خود او را تغذیه کنید، پس از این که هر دو سینه شما شیر خورد، به او شیشه بدهید. اگر اول به او شیشه بدهید مقدار شیری که نیاز دارد را از طریق شیشه تامین می کند و به سختی سینه شما را خواهد گرفت به ویژه این که مکیدن نوک سینه شما برای نوزاد از مک زدن پستانک سر شیشه سخت تر است. بی تردید پس از چند روز ذخیره شیر سینه شما کاهش خواهد یافت. اگر شیشه را به جای سینه خود به نوزاد بدهید نیز همین نتیجه را خواهد داشت.
شیر خشک ها تا حدودی از نظر محتوا و مزه با هم فرق دارند. برای نوزادی که تازه متولد شده شیر خشک به اصطلاح مرحله اول مناسب برای دستگاه گوارش و کلیه های او می باشد. بعضی از شیر خشک های موجود در فروشگاهها با طعم سبزیجات هستند برای استفاده از این شیر خشک ها با پزشک مشورت کنید و نظر او را بخواهید.
تعویض شیر خشک توصیه نمی شود زیرا دستگاه گوارش نوزاد هنوز رشد و تکامل پیدا نکرده لازم است که به یک نوع شیر خشک عادت کند. ممکن است از تغییر مزه شیر خشک متنفر باشد و طعم شیر خشک جدید را دوست نداشته باشد. با این وجود اگر نوزادتان خوب رشد نمی کند، این موضوع را با ماما یا پزشک در میان بگذارید.
ضد عفونی شیشه و پستانک سر شیشه را لازم است.
سه روش برای ضدعفونی کردن شیشه شیر
* آب سرد همراه با مواد ضد عفونی کننده شیمیایی (به صورت قرص یا مایع).
* دستگاه های ضد عفونی کننده با نیروی بخار که مخصوص شیشه شیر نوزاد و سر شیشه و دیگر وسایل جانبی آن در نظر گرفته شده یا استفاده از ماکروویو.
* می توانید به مدت ۱۰ دقیقه این وسایل را در آب بجوشانید (سر شیشه ۴ دقیقه بجوشد کافی است). ممکن است چیزهایی روی شیشه باز هم باقی بماند اما در مواقع اضطراری و فوری می توان از این روش استفاده کرد.
روش استفاده از شیشه شیر
ابتدا دست هایتان را بشویید. شیشه و سرشیشه را از دستگاه ضد عفونی کننده بردارید. آن ها را آبکشی نکنید. از آب جوشیده تازه برای پر کردن شیشه ها استفاده کنید.
۱. به مقدار کافی آب در هر شیشه ضد عفونی شده بریزید. صبر کنید تا به دمای مناسب برسد. مثلاً ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتی گراد.
۲. هنگامی که آب به اندازه کافی سرد شد، به اندازه لازم شیر خشک به آن اضافه کنید. اگر فراموش کردید چند تا کیله شیر ریخته اید، شیشه را خالی کنید و دوباره از اول کیله کنید.
۳. پستانک سر شیشه را روی شیشه قرار دهید و درب شیشه را محکم ببندید.
۴. هر شیشه را کاملاً تکان دهید تا قلنبه شیر در آن نباشد. آن را در یخچال بگذارید تا هرگاه لازم داشتید از آن استفاده کنید.
گرم کردن شیر
شیشه در بسته شیر را در ظرف حاوی آب داغ قرار دهید. هر چه آب داغ تر باشد، شیشه سریعتر گرم خواهد شد. می توانید از آب جوشیده هم استفاده کنید.
امتحان کردن دمای شیر
ابتدا دمای شیر را هنگامی که شیشه را تکان می دهید، امتحان کنید. سپس چند قطره شیر روی مچ دست خود بریزید. بایستی حدود ۳۷ درجه باشد. اگر به اندازه کافی گرم روی پوست شما خیلی سرد یا خیلی داغ نیست، درپوش شیشه را بردارید و شیشه را در یک ظرف حاوی آب گرم قرار دهید. اگر خیلی داغ است مقداری آب سرد به این ظرف اضافه کرده و شیشه شیر در باز را در آن قرار دهید. قبل از این که دوباره دمای شیر را امتحان کنید شیشه را خوب تکان دهید.
شیر دادن به نوزاد
۱. شیشه شیر گرم را به طرف دهان او ببرید. با نوک پستانک سر شیشه به روی لب یا گوشه دهان او بزنید. بلافاصله به طرف شیشه شیر برخواهد گشت و شروع به مکیدن خواهد کرد.
۲. شیشه را با زاویه ای نگه دارید که شیر داخل پستانک سر شیشه را پر کند. این عمل موجب می شود که هوا وارد دهان نوزاد نشود. همیشه نگاهتان به شیشه شیر و پستانک سر شیشه باشد تا خلأ درآمدن شیر از سر شیشه وجود نداشته باشد اگر چنین خلأ ایجاد شده باشد، به آرامی شیشه را از دهان نوزاد درآورید و خلأ را برطرف کنید و سپس شیشه شیر را به او بدهید.
آروغ زدن نوزاد
اگر هنگامی که به نوزاد شیر می دهید به خواب رفت، تا او را بیدار نکنید، نمی تواند آروغ بزند، بنابراین نگران نباشید. اگر نوزاد شما به انجام این کار عادت دارد او را صاف و راست برای مدتی نگه دارید تا بدین ترتیب بیدار شود و آروغ بزند. می توانید سر او را روی شانه خود هم بگذارید و مراقب باشید سر او عقب برنگردد با این روش حتی اگر نوزاد خواب هم باشد باز هم می تواند آروغ بزند.
بهترین روش برای آروغ زدن این است که نوزاد را روی پای خود صاف نگه دارید و به آرامی به پشت او بزنید. سر و گردن او را محکم نگه دارید. پس از گذشت چهار هفته از بدو تولد می توانید سر او را روی شانه خود بگذارید و به پشت او بزنید تا آروغ بزند. ممکن است در حین انجام این کار مقداری از شیری که خورده بالا بیاورد که بالا آوردن این شیر به دَلَمِه معروف و کاملاً طبیعی است.
بنابراین سعی کنید برای حفظ نظافت لباس نوزاد و لباس خودتان، دستمالی زیر گردن او بسته یا روی شانه خود بگذارید تا اگر آروغ زد لباس او و شما کثیف نشود.
برخی از نوزادان، بنا به دلایلی که مشخص نیست یا با حرص و سریع شیر می خورند بیشترش را بالا می آورند. نوزادی که مقدار زیادی شیر بالا می آورد ممکن است بیشتر از حد نیاز خود شیر بخورد مقدار شیری که بالا می آورد معمولاً بسیار بیشتر از آنچه واقعاً به نظر می رسد. در حقیقت شما می توانید این حالت را برای خود امتحان کنید بدین ترتیب که مقدار ۱۰ میلی لیتر اضافی شیر خشک را روی پارچه یا حوله بریزید. این مقدار کم پس از ریخته شدن بسیار بیشتر به نظر خواهد آمد و شما متعجب خواهید شد. اگر نوزاد شما بسیار زیاد استفراغ می کند، مقدار زیادی شیر بالا می آورد یا ناخوش به نظر می رسد حتماً باید موضوع را با مراقب بهداشت یا پزشک در میان بگذارید.
اگر نوزاد در حال دندان درآوردن است. قبل از این که دندان های او بیرون بزند لثه های او حدود شش ماهگی ممکن است زخم شود، اما دندان ها ممکن است زودتر هم دربیاید. احتمالاً در این مرحله هر چیزی را که در دسترس او قرار بگیرد، گاز می زند و نوک سینه های شما هم از این حالت مستثنی نخواهد بود. به طور طبیعی نسبت به آن عکس العمل نشان دهید. برای چند دقیقه نوزاد را از سینه تان دور نگه دارید و به او بگویید: «نه، این کار را نکن». بلافاصله این کار را انجام نخواهد داد مابین وعده های که به او شیر می دهید، به دست او دندان کش بدهید.
زمان از شیر گرفتن نوزاد به خود شما و شیوه زندگی تان بستگی دارد. زمان دقیقی ندارد. اگر نوزادتان تا یک سال شیر مادر بخورند، سیستم ایمنی بدن آن ها قویتر خواهد شد، در نتیجه بر اساس این نقطه نظر هر چه مدت بیشتری بتوانید به او شیر بدهید، بهتر است.
اگر نوزاد شیرخوار شیشه را قبول نمی کند این حالت گاهی اوقات اتفاق می افتد به ویژه هنگامی که نوزادتان به ۶ هفتگی رسیده باشد و تا به حال به او شیشه نداده باشید. هرگز با زور به او شیشه ندهید. ممکن است دچار حالت تهوع یا حتی خفگی شود.
روش های دادن شیشه شیر به نوزاد
* از شخص دیگری بخواهید تا به او شیشه بدهد. (اگر لازم است از اتاق بیرون بروید تا هنگام شیر خوردن حواس او پرت نشود).
* در حالی که او را بغل کرده و راه می روید به او شیشه بدهید. همان طور که راه می روید او را به آرامی تکان تکان دهید.
* به جای شیر خشک داخل شیشه شیر دوشیده شده خودتان را بریزید.
* سر پستانک دیگری برای شیشه استفاده کنید، پستانک های سیلیکونی نسبت به نوع لاستیکی آن ها طعم بهتری دارند.
* اگر نوزاد شما نزدیک ۶ ماهگی است به جای شیشه در فنجان مخصوص نوزاد شیر بدهید.
وعده های غذایی شب نوزادان
حالت جهشی در اشتهای نوزاد در حدود ۶ ماهگی، ۳ ماهگی و بین ۴ تا ۶ ماهگی وجود دارد. بیدار شدن او شب هنگام در ۴ تا ۶ ماهگی بدین معنی است که او آمادگی خوردن غذاهای جویدنی را دارد. اگر نوزاد درشت جثه ای است، نیاز او به غذا ممکن است بیشتر از خوردن شیر به تنهایی باشد (شیرخشک یا شیر مادر).
بسیاری از نوزادان تا ۶ ماهگی یا بیشتر هم وعده غذای شب را می خورند. اما بعضی از آنان زودتر و بعضی دیرتر از خوردن این وعده غذایی دست می کشند. بنابراین ممکن نیست بتوانید شب را راحت و بی وقفه بخوابید. نوزاد شما ممکن است به دلایل دیگری غیر از گرسنگی مثلاً موقع دندان درآوردن یا بیمار بودن شب هنگام از خواب بیدار شود.
اگر شما مطمئن هستید که در طی روز به اندازه کافی شیر خورده و وزن او متعادل است، می توانید پس از چهار ماهگی هنگام شب به او آب یا شیر رقیق شده بدهید.
اگر با شیشه شیر می خورد، نباید محتوای شیشه را در هر وعده غذایی تا ته بخورد. این کار به او کمک می کند تا در حین خوردن شیشه بخوابد. بنابراین هنگامی که بیدار است او را در تخت خوابش بخوابانید. به او کمک کنید تا تفاوت میان شب و روز را درک کند.
چگونگی شیر دادن به دو قلوها
اگر با شیشه شیر می دهید، یکی را روی دست خود بغل کنید و دیگری را روی پای خود بخوابانید، کاناپه یا کوسن و بالش هایی کنار شما باشند. همچنین می توانید هر دوی آن ها را روی صندلی مخصوص داخل اتومبیل قرار دهید به حالت گهواری آن ها را تکان دهید یا در حالی که در مقابل آن ها زانو زده اید یا روی به روی آن ها روی زمین نشسته اید آن ها را روی کاناپه بخوابانید. هنگامی که یاد بگیرند بنشینند شیر دادن با شیشه به آن ها آسان تر خواهد بود اما باید مطمئن باشید که می توانید درست بنشینند و روی زمین برنمی گردند.
اگر شیر خودتان را به آن ها می دهید، از بالشتی برای زیردست خود استفاده کنید، مطمئن شوید که تکیه گاه زیر سر آن ها کاملاً محکم است. مراقب خودتان باشید طوری که زیاد غذا و مایعات بخورید و به اندازه کافی استراحت کنید. این کار به حفظ ذخیره شیر شما کمک می کند.
نحوه شروع و ادامه غذای کمکی در نوزادان
آیا می دانید از چه زمانی باید کمک غذایی را برای نوزادتان آغاز کنید؟ در ابتدا با چه مواد غذایی باید شروع کرد؟
تغذیه کمکی در پایان ۶ ماهگی (۱۸۰ روزگی) شروع می شود، همزمان با شروع غذای کمکی تغذیه با شیر مادر باید همچنان مکرر و بر حسب میل و تقاضای شیرخوار ادامه داشته و حتی دفعات تغذیه با شیر مادر افزایش می یابد. همچنین در این زمان باید بر اساس نیاز کودک به او آب جوشیده سرد شده داد.
نحوه تغذیه تکمیلی در هفته اول ماه هفتم
شروع غذای کمکی با فزنی آرد برنج است که روز اول از یک قاشق مرباخوری یک بار در روز (مثلا” ظهر) شروع شده و کم کم به مقدار و دفعات آن متناسب با اشتهای کودک اضافه می شود تا نهایتا” در پایان یک هفته مقدار آن به حدود ۱۲ قاشق مرباخوری برسد. بخاطر بسپارید همچنان شیر مادر غذای اصلی شیرخوار شما است.
نحوه تغذیه تکمیلی در هفته دوم ماه هفتم
در این هفته می توان حریره بادام را به رژیم غذایی کودک اضافه نمود. شروع آن نیز مانند فرنی از یک قاشق مرباخوری یک بار در روز است تا روز ششم و هفتم به ۱۲ قاشق مرباخوری در روز برسد. فراموش نشود که در این هفته بتدریج که مقدار و دفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می یابد مقدار و دفعات تغذیه با فرنی کم می شود بنابراین در هر وعده و یا در تمام دفعات می توان حریره بادام را جایگزین فرنی نمود، یا یک وعده فرنی و وعده بعد حریره بادام به شیرخوار داد.
نحوه تغذیه تکمیلی در دو هفته آخر ماه هفتم
ضمن ادامه تغذیه با شیر مادر در این دو هفته شیرخوار با غذای جدیدی آشنا شده و سوپ به رژیم غذایی او اضافه می شود. بــــدین ترتیب که روز اول، صبح و عصر وشب از فرنی یا حریره بادام استفاده می کند و ظهر علاوه بر فرنی یا حریره بادام، یک قاشق مرباخوری سوپ هم می خورد. به این ترتیب، هر روز بر مقدار سوپ افزوده شده و از مقدار حریره بادام یا فرنی کم می شود تا بر حسب اشتهای کودک مقدار سوپ به ۳ تا ۶ قاشق مرباخوری در هر وعده برسد.
چند نکته مهم در تهیه سوپ برای کودک
۱- در ابتدای شروع سوپ برای کودک آن را از گوشت بدون چربی (گوشت گوسفند، مرغ یا گوساله) به اندازه یک تکه خورشی، برنج و هویج تهیه کنید.
۲- هر سه روز یک بار یک نوع سبزی به سوپ اضافه کنید مانند جعفری، گشنیز، لوبیا سبز، کدو سبز، کرفس، گوجه فرنگی، کدو حلوایی.
۳- به سوپ کودک نباید نمک، شکر یا چاشنی اضافه کرد.
۴- بهتر است کدو، کرفس، لوبیا سبز را اول پخته و بعد به سوپ کودک اضافه نمود.
۵- سبزی ها باید در آخــــرین لحظات پخت سوپ اضافه شود. در ظرف نیز باید بسته باشد تا ویتامین های آن از بین نرود.
۶- استفاده از اسفناج تا پایان یکسالگی مجاز نبوده و نباید به سوپ شیرخوار اضافه شود.
نحوه تغذیه تکمیلی در دو هفته اول ماه هشتم
در این دو هفته ضمن دادن سوپ، فرنی یا حریره بادام، زرده تخم مرغ هم به رژیم غذایی شیرخوار اضافه می شود. بنابراین در این سن باید به کودک ۵ وعده غذا داده شود. بدین ترتیب که صبح زرده تخم مرغ، ساعت ۱۰ صبح (بین صبحانه و ناهار) فرنی یا حریره بادام، ظهر سوپ، عصر مجددا” فرنی یا حریره بادام و در شب دوباره سوپ به کودک داده می شود. در این زمان می توانید کم کم از سبزیهای نشاسته ای مثل سیب زمینی، کدو حلوایی و نخود فرنگی (نخود سبز) به فاصله هر ۳ روز به سوپ اضافه کنید. ضمنا” غلظت سوپ باید مانند حلیم باشد.
برای اضافه کردن سیب زمینی به سوپ ابتدا آن را بشویید و با پوست بپزید. سپس پوست آن را جدا کرده و سیب زمینی پخته شده را به سوپ کودک اضافه کنید دقت کنید اگر بعد از پوست کندن سیب زمینی، بخشی از آن سبز رنگ بود باید آنرا جدا کرده و دور بریزید.
در این زمان همراه با سوپ می توانید به کودک ماست بدهید. بهتر است ماست با سوپ مخلوط نشود تا کودک با طعم ماست آشنا شود. ولی اگر کودک مخلوط ماست با سوپ را دوست دارد این کار بلامانع است.
نحوه تغذیه تکمیلی در دو هفته دوم ماه هشتم
برای تنوع بخشیدن به غذای کودک باید هر چند روز یک بار مواد تشکیل دهنده سوپ را تغییر داد. هر سه روز یکبار می توان جو، بلغور گندم، رشته فرنگی را که قبلا” پخته و نرم شده است به اندازه یک قاشق مرباخوری به سوپ اضافه کرد. بعد از اضافه کردن جو، گندم و … بهتر است به اندازه یک قاشق مرباخوری کره یا روغن مایع به سوپ اضافه نمود. افزودن کره یا روغن مایع به غذای شیرخوار به ویژه شیرخوارانی که رشد کافی ندارند به رشد آنان کمک می کند.
نحوه تغذیه تکمیلی در دو هفته اول ماه نهم
از ۹ ماهگی می توان حبوبات را نیز به سوپ کودک اضافه کرد. معمولا” از عدس و ماش که هضم آسانتری دارند شروع کنید. در صورت امکان می توان از جوانه عدس یا ماش در تهیه سوپ استفاده کرد. در مورد سایر حبوبات مثل لوبیا چیتی، لوبیا قرمز و ….. بهتر است قبلا” آنها را خیس کرده و پوستشان را جدا نموده و بعد از پختن به سوپ کودک اضافه کرد. اگر از آرد حبوبات استفاده می شود یک قاشق مرباخوری سر صاف کافی است.
نحوه تغذیه تکمیلی در دو هفته دوم ماه نهم
در این سن با استفاده از میوه های فصل آب میوه تازه تهیه کنید و به کودک بدهید. ابتدا از یک قاشق مرباخوری در روز همراه با یک قاشق مرباخوری آب جوشیده سرد شده شروع کنید تا کم کم به ۶ قاشق مرباخوری آب میوه خالص برسد. آب میوه را می توان بعد از فرنی یا حریره ساعت ۱۰ صبح داد.
نحوه تغذیه تکمیلی در دو هفته اول ماه دهم
از ماه دهم می توان به جای آب میوه، خود میوه را به کودک داد. برای این کار باید از یک قاشق مرباخوری میوه های فصل (هلو، سیب، موز، گلابی، …) شروع نمود ومقدار آن را به سه قاشق مرباخوری رساند.
میوه مورد نظر باید کاملا” رسیده و شسته شده باشد و بعد از جدا کردن پوست و هسته آن، میوه را با پشت قاشق کاملا” نرم کرده و سپس به کودک بدهید. مقدار میوه را بتدریج زیاد کرده و به ۵ تا ۶ قاشق مرباخوری در روز برسانید. در این زمان کم کم بر حسب اشتهای کودک بر مقدار سوپ او به میزان حــداکثر ۱۰-۶ قاشق مرباخوری در ظهر و شب بیافزایید. همچنین کودک را با غذاهایی که خود می تواند به دهان ببرد مانند نان، بیسکوئیت ساده، ماکارونی پخته، تکه های سیب زمینی پخته، کوفته قلقلی و … آشنا کنید.
بخاطر داشته باشید نیاز کودک به میوه در این سن کم است اگرچه دادن میوه و آبمیوه لازم است ولی بیش از حد دادن آن سبب پرشدن معده کودک می شود در نتیجه وعده های اصلی غذایی را که برای رشد وی لازم است نمی خورد و این سبب کندی رشد کودک می شود.
نحوه تغذیه تکمیلی در دو هفته دوم ماه دهم
در این زمان علاوه بر تنوع بخشیدن بر سوپ کودک می توان از کته نرم که در آب گوشت یا آب مرغ پخته می شود همراه با خود گوشت استفاده کرد. همچنین از گوشت ماهی که تیغ های آن کاملا” گرفته شده باشد و همراه با کته نرم و سبزی پخته شده باشد می توان به کودک داد.
نحوه تغذیه تکمیلی در ماه یازدهم ودوازدهم
تنوع غذای کودک را رعایت کنید با توجه به اشتهای کودک بر مقدار غذای هر وعده او اضافه نمایید همچنان برای کودک غذای جداگانه تهیه کنید و از دادن غذای سفره خانواده به کودک بدلیل داشتن نمک و چاشنی اجتناب نمایید.
یک نکته مهم در تغذیه کودک زیر یکسال
از پایان ۶ ماهگی و همزمان با شروع غذای کمکی تا پایان ۱۲ ماهگی غذای اصلی شیرخوار هنوز شیرمادر است لذا به تغذیه با شیر مادر بطور مکرر و بر حسب تقاضا و تمایل شیرخوار در تمام مدت شب و روز باید توجه شود. معده کوچک کودک را با غذاها پر نکنید. چه این امر سبب می شود که کودک برای مـــدت طولانی تر سیر بماند و در نتیجه کمتر پستان مادر را بمکد. در نتیجه هم شیر کمتر به او می رسد و هم حجم کلی شیری که مادر تولید می کند کاهش خواهد یافت.
در تغذیه کودکان زیر یکسال همواره به این نکات توجه کنید
۱- همزمان با شروع تغذیه تکمیلی نیاز کودک به آب افزایش می یابد و این نیاز با خوردن شیر مادر به تنهایی تامین نمی شود و باید بر حسب نیاز و تمایل کودک آب جوشیده سرد شده به او داده شود.
۲- دادن آب میوه به مقدار زیاد و یا شیرینی قبل از غذا، سبب کم شدن اشتها می شود و رشد کودک را به خطر می اندازد. بنابراین آب میوه و یا میوه رسیده و نرم را که با پشت قاشق له کرده اید، دوبار در روز بعد از غذای وسط روز و با حجم کم به کودک بدهید، ویتامین های مورد نیاز کودک به ویژه ویتامین C از راه شیر مادر تامین می شوند.
۳- از اضافه کردن نمک، شکر و ادویه به غذای کودک زیر یکسال جدا” خودداری کنید. زیرا ذائقه کودک در این زمان شکل می گیرد. در صورتی که کودک زیر یکسال دچار ایست یا افت وزنی است و غذای کاملا” بی نمک خود را نمی خورد هنگام طبخ غذا از مقدار بسیار کمی نمک یددار استفاده کنید.
۴- برای بهتر کردن طعم غذای کودک به سوپ او آب لیموی تازه یا آب نارنج تازه اضافه نمائید.
۵- همزمان با شروع تغذیه کمکی (از پایان ماه ششم زندگی) قطره آهن به میزان ۱۰ تا ۱۵ قطره بــرای کـــودک شـــروع کــنــید قطره آهن تا پایان ۲ سالگی باید به کودک داده شود.
۶- قطره مولتی ویتامین یا A+D را که از ۱۵ روزگی برای کودک خود شروع کرده اید تا پایان یکسالگی ادامه دهید در صورت صلاحدید پزشک این قطره را نیز تا پایان ۲ سالگی ادامه دهید.
به خاطر داشته باشید
– غذا خوردن کودک در سنین ۱۲-۶ ماهگی فقط به منظور تامین نیازهای غذایی او نیست بلکه برقراری یک ارتباط اجتماعی بین والدین و کودک است. کودک همیشه از این که چیز جدیدی را از فردی که دوستش دارد می گیرد، بسیار خوشحال می شود.
– غذای کمکی علاوه بر اینکه بخشی از انرژی مورد نیاز کودک را تامین می کند راهی برای آشنایی او با مزه و قوام غذاها و فراگیری و تکامل او برای استفاده از غذاهای سفره خانواده است.
منبع : درمانسرا
نوشته آنچه باید درباره تغذیه نوزادان بدانید اولین بار در مجله اینترنتی خونواده. پدیدار شد.
نظر خود را بنویسید